Cicero

Dag 4: D-day

Wandeling 19 km

“Op een snikhete dag in het begin van juli, tegen de avond, verliet een jongeman zijn huurkamer aan de S. Dwarsstraat, ging de straat op, en begaf zich langzaam, haast besluiteloos, in de richting van de K. Brug.”

Zo begint de roman Misdaad en straf van de 19^e eeuwse Russische schrijver Fjodor Dostojevski. (1866, ned uitgave G.A. van Oorschot, 1968, vertaald door Jan Meijer). Als middelbaar scholier las ik het boek voor het eerst, en sinds die tijd nog een aantal malen. Blij verrast was ik toen ik in een reisgids een hoofdstukje tegenkwam met de titel “Op zoek naar de helden van Dostojevsky – in de Hooimarktwijk”. Vandaag volgen we deze route door de wijk. We starten op het Sennaya plein, in de reisgids omgedoopt tot ‘Hooimarkt’ (“vanaf het midden van de 18^e eeuw werd hier levendig handel gedreven, het meest met hooi voor de vele paardenkoetsen in de stad”):

“De wandeling in het spoor van Raskolnikov, de arme student uit Dostojevsky’s boek, begint op de hooimarkt, ook de buik van St.-Petersburg genoemd. Door een nauwe doorgang tussen twee woonhuizen komt u bij het Gribojedova kanaal, dat in de 19^e eeuw nog Catharinakanaal heette. Hier spelen veel delen van Misdaad en straf zich af. In de eerste zin van de roman beschrijft Dostojevski hoe de moordenaar zich over de Kokushkinbrug naar zijn slachtoffer op weg begeeft.” (anwb extra: St.-Petersburg, p.51 e.v.)

We worden verder door de wijk geleid, langs de plek waar Sonja Marmeladova woonde, een prostituee en de latere minnares van Raskolnikov, aan de Kaznacheyskaya straat, en vlak daarbij, in de Grashdanskaja straat, naar het huis waar de hoofdpersoon zelf zijn zolderkamertje had. En tenslotte naar de Srednyaya Podyacheskaya straat waar de dubbele moord gepleegd wordt, op de pandjesbazin en haar zuster. De schrijver zelf woonde daar tussenin toen hij Misdaad en straf schreef, op de tweede etage van het hoekhuis in de Kaznacheyskaya straat. We hebben het allemaal nagelopen en gecheckt. Voor de gelegenheid had ik mijn reisgenoot mijn oude exemplaar van de roman in zijn koffer meegegeven. Die is er echter minder van gecharmeerd dan ikzelf indertijd, hij vindt het hele verhaal maar deprimerend…

En vanmorgen liep het ook al niet soepel. Omdat we eerst langs het Mariinsky theater gegaan zijn, wat niet de beste keuze bleek omdat de hele wijk zo ongeveer is opgebroken en het theater zelf (nog) gesloten, hadden we een alternatieve aanlooproute naar onze literaire wandeling. Daarbij slaagden wij er niet in om de aanwijzingen in omgekeerde volgorde af te werken. Veel loopwerk en enige frustratie later bereiken we tenslotte zonder veel resultaat het Sennaya plein, waar we eerst maar eens op ons gemak gaan lunchen. Als we daarna fris en vanaf de goede kant opnieuw beginnen gaat het allemaal vlotter.

Missie voltooid? Nee, want een eind verderop, bij het Dostojevskaya metrostation bevindt zich nog een museum van de schrijver. We mijden de metro (op 3 april van dit jaar vond er op dit traject een zelfmoordaanslag plaats, met 14 doden en 49 gewonden tot gevolg. Wat overigens niet de reden is dat we hier de metro mijden, maar toch…) en gaan weer lopen, via de Fontanka rivier en de Zagorodny Prospekt. Bij het bewuste metrostation staat een groot maar somber standbeeld van Dostojevski. Vlak daarbij is een deel van een woonhuis ingericht als museum. We lopen er eerst straal voorbij, maar vinden het tenslotte toch. Ik heb het niet zo op die zogenaamd in oorspronkelijke staat geconserveerde woonkamers waar een of andere beroemdheid lang geleden iets bedacht of gemaakt heeft. De zoektocht was leuker dan het resultaat, al zien het gepresenteerde dodenmasker en het entreekaartje er wel goed uit.

Foto’s D-day: 1. Srednyaya Podyacheskaya ulitsa; pandjesbazin Alyona Ivanovna is hier vermoord door Raskolnikov (Misdaad en straf); 2. Kokushkinbrug over Gribojedova kanaal. Hier start de roman Misdaad en straf; 3. Kaznacheyskaya ulitsa. Woning van Sonja en gezin Marmeladov (Misdaad en straf); 4/5. Grashdanskaya ulitsa 19: zolderkamer Raskolnikov (Misdaad en straf); 6. Kaznacheyskaya ulitsa 7: woonhuis Dostojevski, ten tijde van het schrijven van Misdaad en straf; 7. Standbeeld Dostojevski bij metrostation Dostojevskaya; 8. Bij metrostation Dostojevskaya: Kuznechny kade 5; Dostojevski museum; 9. Dostojevski museum, dodenmasker van de schrijver.