Cicero

Russisch in- en uitzicht

Het is een grijze, regenachtige ochtend, alsof Sint-Petersburg treurt om ons vertrek uit de stad. Om 10 uur staat de taxi voor, een soort bestelbus. De chauffeur is een lange, vriendelijke Rus. We rijden langs druipende straten en boulevards, langs allerlei plekken waar we de afgelopen dagen gelopen hebben. In de regen ziet de stad er minder vrolijk uit. We zitten wat stilletjes voor ons uit te kijken, en ook de chauffeur is niet erg spraakzaam.

Van lieverlee komen we in de buitenwijken, en daarna laten we de stad achter ons. Troosteloos ziet de omgeving eruit door de beregende autoruit. Of is dit een spiegel van onze ziel? We zijn plusminus 50 minuten onderweg als we het vliegveld bereiken. Zelf hoeven we niets te zoeken of uit het Russisch te ontcijferen, we worden bij de ingang ‘departures’ afgezet. Uiterst luxe! Het is rustig op de luchthaven, en ondanks de grondige Russische controle van bagage en manschappen zijn we ruim 2 uur voor we aan boord mogen al gereed voor vertrek.

We besluiten onze resterende roebels om te zetten in koffie, broodjes, of wat dan ook. We zijn gezegend met een batig saldo van exact 691 roebel aan contante gelden. Helaas, de goedkoopste ‘combideal’ van koffie plus broodje kost 349 roebel. Voor twee van die sets komen we dus precies 7 roebel tekort, dat is ongeveer 10 eurocent. Niet veel, maar tekort is tekort. Wij zoeken eerst onze zakken na, en daarna ons geheugen: waar kunnen we dat kleingeld hebben gelaten? Ineens schiet me te binnen dat we – in het kader van onze vrijwillige toeristenbelasting - gisteren op de trappen van de Izaak kathedraal een bedelares het wisselgeld gegeven hebben van onze entreebewijzen. Als we dat niet gedaan hadden zouden we nu kunnen lunchen. Onze liefdadigheid wordt duur betaald! Zeer waarschijnlijk worden we er pas in het hiernamaals voor beloond, en daar kopen we nu natuurlijk niets voor.

Nogmaals bestuderen we de kaart: 2 sandwiches kunnen we betalen, of anders 2 halve liters bier, maar geen enkele combinatie van drank en eten. We wegen alle alternatieven en argumenten zorgvuldig tegen elkaar af, en kunnen niet anders concluderen dan dat het verstandig is om voor de sandwiches te kiezen. Maar we zijn nog in Rusland, en Russische logica werkt anders. Of wellicht werkt de logica hetzelfde, maar telt die minder. We zijn er ineens van overtuigd dat een echte Rus in deze situatie voor het bier zou gaan, ook al druist dit tegen elke logica in. En als het gezegde luidt: “when in Rome, do as the Romans do”, dan geldt dit uiteraard ook voor Rusland. Zo hebben we het probleem uiteindelijk toch volkomen logisch op weten te lossen. Tevreden zitten we even later achter ons bier.

We proberen nog even na te gaan welke indruk de stad op ons gemaakt heeft, en komen dan uit bij de treffende symboliek waarmee de Russische schrijver Alexander Bely (1880-1934) het wezen van  Sint-Petersburg beschrijft:

“Er is een oneindigheid van voortsnellende boulevards, samen met een oneindigheid van voortsnellende en elkaar snijdende schaduwen. Heel Petersburg is de oneindigheid van een tot de n’de macht verheven boulevard. (…) De Petersburgse straten bezitten een eigenschap die niet de geringste twijfel toelaat: zij veranderen de voorbijgangers in schaduwen.” (Andrej Bely, Petersburg, 1922, p.22/31, vert. Charles Timmer)

Mijn ‘stadsgezichten’ kunnen  beschouwd worden als poging om dit inzicht om te zetten in uitzicht:

1. Gezicht vanaf het Poesjkin museum aan de Mojka rivier op het Winterkanaal, dus vanuit de laatste woning van de dichter op het water dat centraal staat in zijn beroemde verhaal Schoppenvrouw; 2. Rivier de Mojka in ochtendzon; 3. Gevelversiering Jelisejev aan de Nevski Prospekt, “het mooiste style-modernegebouw van de stad, een ontwerp van Gavriil Baranovski uit 1901-1903” (Capitool reisgids); 4. Izaakplein, sokkel van het ruiterstandbeeld Nicolaas I (1859, Monferrant).; 5. Ulica Dekabristov (bij Mariinski theater); 6. Rivier de Fontanka; 7. Hoek Kusnechnykade (bij Dostojevski museum); 8. Standbeeld Nicolaj Gogol, zijstraat Nevski Prospekt; 9. Admiraliteitsgebouw , gezien vanaf het Paleisplein; 10. Rivier de Mojka in middagzon; 11. De kop van het Vasily eiland; 12. Gebouw van de Kunstacademie aan de Universiteitskade; 13. Bij de Izaak kathedraal, hoek Voznesensky Prospekt en Morskaja straat; 14. Gorohovaja straat; 15. Aan het Ostrovskogo plein; 16. Izhernernaja straat; 17. Michailovski kasteel met monument voor Tsaar Peter I aan de Klenovaja straat; 18. Griboedova kanaal tussen Verlosserskerk en Nevski Prospekt.